مقاله در مورد مسجد امام اصفهان word دارای 17 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله در مورد مسجد امام اصفهان word   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله در مورد مسجد امام اصفهان word ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله در مورد مسجد امام اصفهان word :

مسجد امام اصفهان

مسجد امام‏
این مسجد که در ضلع جنوبى میدان امام قرار دارد در سال 1020 هجرى به فرمان شاه‏ عباس اول در بیست و چهارمین سال سلطنت وى شروع شده و تزئینات و الحاقات آن در دوره جانشینان او به اتمام رسیده است. معمار مهندس آن استاد على‏اکبر اصفهانى و ناظر ساختمان محب‏على بیک الله بوده‏ اند. این مسجد شاهکارهاى جاویدان از معمارى، کاشى‏کارى و نجّارى در قرن یازدهم هجرى

است.از نکات‌ جالب‌ توجه‌ این‌ مسجد، انعکاس‌صوت‌ در مرکز گنبد بزرگ‌ جنوبی‌ آن‌ است‌. ارتفاع‌ گنبد مسجد 52 متر و ارتفاع‌ مناره‌های‌ داخل‌ آن ‌48 متر وارتفاع‌ مناره‌های‌ سردر آن‌ در میدان‌ نقش‌ جهان 42 متر است‌. قطعات‌ بزرگ‌ سنگ‌های‌ مرمر یکپارچه‌ وسنگاب‌های‌ نفیس‌، از دیدنیهای‌ جالب‌ این‌

مسجد است‌. کتیبه سر در مسجد به خط ثلث غلیرضاى عباسى و مورخ به سال 1025 حاکى از آن است که شاه عباس این مسجد را از مال خالص خود بنا کرده و ثواب آن را به روح جدا اعظم خود شاه طهماسب اهدا نموده است. در ذیل این کتیبه به خط ثلث محمد رضا امامى، کتیبه دیگرى نصب شده که به موجب آن مقام معمارى و مهندسى معمار مسجد شاه استاد على اکبر اصفهان

و ناظر ساختمان محب على بیکالله تجلیل شده است. مسجد شاه یکى از شاهکارهاى معمارى و کاشیکارى و حجارى ایران در قرن یازدهم هجرى است و آخرین سال تاریخى که در مسجد دیده مى‏شود سال 1077 هجرى یعنى آخرین سال سلطنت شاه عباس دوم و 1078 هجرى یعنى اولین سال سلطنت شاه سلیمان است و معلوم مى‏دارد که اتمام تزیینات مسجد در دوره جانشینان شاه عباس کبیر یعنى شاه صفى و شاه عباس دوم و شاه سلیمان صورت گرفته است. کتیبه‏هاى

مسجد شاهکار خطاطان معروف عهد صفویه مانند علیرضا عباسى و عبدالباقى تبریزى و محمد رضا امامى است. تزیینات عمده این مسجد از کاشیهاى خشت هفت رنگ است. در مدرسه جنوب غربى مسجد قطعه سنگ ساده‏اى به شکل شاخص در محل معینى تعبیه شده است که ظهر حقیقى اصفهان را در چهار فصل سال نشان مى‏دهد و محاسبه آن را شیخ بهائى دانشمند فقیه و ریاضیدان معروف عهد شاه عباس انجام داده است. از نکات جالب در مسجد شاه انعکاس صورت در مرکز گنبد بزرگ جنوبى است ارتفاع گنبد عظیم مسجد شاه 52 متر و ارتفاع مناره‏هاى داخل آن 48 متر و ارتفاه مناره‏هاى سردر آن میدان نقش جهان 42 متر است. قطعات بزرگ سنگهاى مرمرى یکپارچه و سنگابهاى نفیس از دیدنیهاى جالب مسجد شاه است.

این مسجد که ساختمان آن در سال 1020 هجرى قمرى آغاز و در سال 1025 به پایان رسید و براى تزیین آماده شد، از مهمترین مساجد عصر صفویه و در ضلع جنوبى میدان نقش جهان واقع است. تزیینات این مسجد که از سال 1025، زمان سلطنت شاه عباس اول، آغاز شد تا زمان سلطنت دو تن از جانشینان او (صفى و عباس دوم) نیز ادامه یافت. معمار این بنا استاد على اکبر اصفهانى است که نام او به عنوان مهندس و معمار در کتیبه سردرمسجد به خط ثلث آمده است.
کتیبه سر در با شکوه مسجد به خط علیرضا عباسى خوشنویس نامدار عصر صفویه است که تاریخ آن سال 1025 ذکر شده است.

اسپرهاى طرفین در ورودى 8 لوحه با نوشته هایى مشکى بر زمینه فیزوه‏اى دارند که در هر یک از این اسپرها 4 لوحه کار گذاشته شده. در جلو خان سردر مسجد نیز کتیبه هایى با عبارات و اشعارى وجود دارد. تخت سنگ بزرگى نیز در ضلع غربى جلوخان هست که از نوشته‏ هاى آن تنها بسم الله الرحمن الرحیم به جا ماند. کتیبه نماى خارجى سردر، خط ثلث سفید بر زمینه کاشى خشت وجود دارد.
اشعارى به خط نستعلیق در اصلى مسجد را که پوشش نقره و طلا دارد. زینت بخشیده است در این اشعار سال اتمام و نصب در 1038 تا 1052 ذکر شده است. اشعار فوق الذکر 16 بیت است که هشت بیت آن بر یک لنگه و هشت بیت دیگر بر لنگه دیگر آن به طور برجسته نقش بسته است. این در، در ضلع جنوبى واقع است.

کتیبه‏ هاى داخل مسجد را خوشنویسانى چون عبدالباقى تبریزى، محمد صالح اصفهانى محمد رضا امامى و محمد غنى نوشته‏اند که از آن جمله‏اند: کتیبه ایوان بزرگ مسجد و اطراف محوطه زیرگنبد به خط عبدالباقى تبریزى کتیبه بالاى محراب مرمرى به خط محمد صالح اصفهان، کتیبه‏هاى چهلستون شرقى گنبد جنوبى به خط محمد رضا امامى و کتیبه داخل ایوان شمالى مسجد به خط عبدالباقى تبریزى.
این مسجد عظیم داراى دو شبستان قرینه در اضلاع شرقى و غربى صحن است. یکى از این شبستانها (شبستان شرقى) بزرگتر اما ساده و بى تزیین است و دیگرى (شبستان غربى) کوچکتر است اما تزییناتى با کاشیهاى خشت هفت رنگ دارد و محراب آن نیز از زیباترین محرابهاى مساجد اصفهان است.

در دو زاویه جنوب غربى و جنوب شرقى دو مدرسه به طور قرینه قرار دارد که مدرسه زاویه جنوب شرقى را که حجره‏هایى نیز براى سکونت طلاب دارد، مدرسه ناصرى و مدرسه زاویه جنوب غربى را سلیمانیه مى‏نامند.
ارتفاع ایوان بزرگ جنوبى مسجد 33 متر است و دو مناره در طرفین آن قرار گرفته‏اند که ارتفاع هر یک از آنها 48 متر است. این دو مناره با کاشى تزیین شده‏اند و نامهاى محمد و على به طور تکراراى به خط بنایى بر بدنه آنها نقش بسته است.
گنبد بزرگ مسجد تزئینات جالبى از کاشیکارى دارد و نیز دارى کتیبه‏اى به خط ثلث سفید بر زمینه کاشى خشت لاجوردى است.

یکى‌ از مهم‌ترین‌ بناهای‌ عصر صفویه‌ که‌ پیش‌تر به‌ نامهای‌ مسجد شاه‌، مسجد سلطانى‌ جدید و جامع‌ عباسى‌ شهرت‌ داشت‌. این‌ مسجد در ضلع‌ جنوبى‌ میدان‌ نقش‌ جهان‌ واقع‌ شده‌ است‌ و چنانکه‌ از مآخذ برمى‌آید، بنای‌ آن‌ در سومین‌ مرحله‌ از اجرای‌ طرح‌ میدان‌ نقش‌جهان‌ به‌فرمان‌ شاه‌ عباس‌بزرگ‌ (سل 996- 1038ق‌/ 1588-1629م‌)آغاز گردیده‌، و در دوره شاه‌صفى‌(سل 1038-1052ق‌/ 1629-1642م‌) به‌ پایان‌ رسیده‌ است‌.
به‌ گفته منجم‌، ساختمان‌ مسجد در 15 صفر 1020ق‌/19 آوریل‌ 1611م‌ با تهیه «اسباب‌ و آلات‌ و مصالح‌ بناء» آغاز گردید (ص‌ 411). به‌ استناد کتیبه کاشى‌ معرق‌ سر در که‌ به‌ خط ثلث‌ علیرضا عباسى‌ است‌، نخستین‌ بخش‌ بنا، یعنى‌ ورودی‌ اصلى‌، در تاریخ‌ 1025ق‌/1616م‌ احداث‌ شد، اما بنابر کتیبه ایوان‌ غربى‌ که‌ به‌ خط محمدرضا امامى‌ است‌، تکمیل‌ بنای‌ داخلى‌ مسجد تا

1040ق‌/1630م‌، ادامه‌ یافت‌ و با نصب‌ ازاره‌های‌ مرمرین‌ آن‌ در حدود سال‌ 1047ق‌/1637م‌، در زمان‌ شاه‌ صفى‌ خاتمه‌ پذیرفت‌ (هنرفر، 427، 429؛ گدار، .(II(1)/109-112
درِ نقره‌پوش‌ ورودی‌ مسجد با نقشهای‌ تزیینى‌ و اشعار فارسى‌، سروده «واهب‌»، به‌ خط نستعلیق‌ برجسته‌ (احتمالاً به‌ قلم‌ عبدالرشید دیلمى‌، معروف‌ به‌ رشیدا)، نیز از آثار دوره شاه‌ صفى‌ است‌ که‌ در 1046ق‌/1636م‌ به‌ اتمام‌ رسیده‌، و نصب‌ شده‌ است‌ (هنرفر، 433- 434).

دیگر کتیبه‌های‌ مسجد به‌ خط معروف‌ترین‌ خوشنویسان‌ عصر صفوی‌ است‌ که‌ در برخى‌ از آنها نام‌ کاتب‌ و تاریخ‌ کتابت‌ نیز آمده‌ است‌، از جمله‌ محمدرضا امامى‌ در کتیبه‌های‌ ذیل‌ کتیبه اصلى‌ سر در (بدون‌ تاریخ‌)، محرابهای‌ شبستان‌ شرقى‌، ایوان‌ غربى‌، محراب‌ شبستان‌ِ زمستانى‌ غربى‌ (1077ق‌)، ایوان‌ جنوبى‌ و محراب‌ مدرسه ناصری‌، درِ جنوب‌ شرقى‌ مسجد، سر درِ بیرونى‌ مدرسه سلیمانیه‌، درِ جنوب‌ غربى‌ مسجد (1078ق‌) (همو، 441-443، 451، 455، 457)؛ عبدالباقى‌ تبریزی‌ در کتیبه‌های‌ داخلى‌ ایوان‌ و گنبد جنوبى‌، ایوان‌ شمالى‌ و گنبد غربى‌ (1035 و 1036ق‌) (همو، 438-451)؛ محمدصالح‌ اصفهانى‌ در کتیبه بالای‌ محراب‌ اصلى‌ و محراب‌ گنبد شرقى‌ (1038ق‌)؛

محمد محسن‌ امامى‌ در کتیبه داخل‌ محراب‌ ایوان‌ جنوبى‌ مدرسه ناصری‌ (1095ق‌) (همو، 450، 454- 455).
مسجد امام اصفهان مسجدی‌ است‌ 4 ایوانى‌ به‌ ابعاد 100ئ130 متر (بدون‌ محاسبه زیربنای‌ مدخل‌) با صحنى‌ وسیع‌ (70 ئ 70 متر) (بلر، مشتمل‌ بر طاقگان‌ در هر ضلع‌ و ایوانى‌ در مرکز هر طاقگان‌. ایوان‌ جنوبى‌ با دو مناره باریک‌ و بلند به‌ ارتفاع‌ 48 متر (نیکزاد، 98) که‌ در هر جبهه آن‌ پیشنمای‌ گنبدی‌ عظیم‌ با 52 متر ارتفاع‌ از سطح‌ زمین‌ و 25 متر قطر خارجى‌، شبستان‌ را تشکیل‌ مى‌دهد (بلر، 189 ؛ پاپادوپولو، .(515 گنبد دو پوسته پیازی‌ با 14 متر اختلاف‌ ارتفاع‌ میان‌ دو پوسته بیرونى‌ و درونى‌ (همانجا)، بر روی‌ گریو استوانه‌ای‌ سوار شده‌ که‌ خود بر مرحله انتقالى‌ 16 ضلعى‌ قرار گرفته‌ است‌. در دو جانب‌ شبستان‌ مسجد که‌ خود محراب‌ و منبری‌ رفیع‌ در آن‌ قرار دارد، دو

شبستان‌ زمستانى‌ مستطیل‌ شکل‌ واقع‌ است‌ که‌ هر یک‌ به‌ 8 فضا با طاق‌ قوسى‌ روی‌ ستونهای‌ سنگى‌ تقسیم‌ مى‌شود. دو ایوان‌ شرقى‌ و غربى‌ به‌ خلاف‌ شیوه‌های‌ مرسوم‌ در مساجد ایران‌ به‌ اطاقهای‌ گنبددار منتهى‌ مى‌گردند که‌ احتمالاً از طرح‌ مسجد جامع‌ تیموری‌ سمرقند، معروف‌ به‌ بى‌بى‌ خانم‌، اقتباس‌ شده‌ است‌ (بلر، همانجا). ایوان‌ شمالى‌ مسجد از طریق‌ دهلیزی‌ به‌ ورودی‌ اصلى‌ که‌ بر روی‌ میدان‌ باز مى‌شود، متصل‌ است‌. در سمت‌ شمال‌ شرقى‌ آن‌ دهلیزی‌ طاقدار به‌ صحن‌ کوچکى‌ راه‌ دارد که‌ مختص‌ آبریزگاه‌ است‌.

مسجد امام اصفهان با تکیه‌ بر تجربیات‌ گذشتگان‌ در طرح‌ بنا و تزیینات‌، به‌نهایت‌ اوج‌ تحول‌ معماری‌ مساجد در ایران‌ نایل‌ مى‌آید. با آنکه‌ برنگاره (پلان‌) آن‌ براساس‌ مساجد 4 ایوانى‌ رایج‌ در ایران‌، و اسلوب‌ بنایى‌ و شکلهای‌ معماری‌ آن‌ اساساً دنباله‌رو نمونه‌های‌ گذشته‌ (از جمله‌ مسجد جامع‌ اصفهان) است‌، نمونه بارزی‌ از تدابیر معماران‌ در ترکیبهای‌ نوین‌ِ برگرفته‌ از سنتهای‌ کهن‌ معماری‌

ایران‌ به‌ شمار مى‌آید. از جمله ابداعات‌ این‌ بنا، الحاق‌ دو مدرسه ناصری‌ و سلیمانیه‌ در جبهه‌های‌ جنوب‌ شرقى‌ و جنوب‌ غربى‌ به‌ صحن‌ مسجد است‌ که‌ هر یک‌ به‌ شکل‌ مستطیلى‌ با طاقگان‌ به‌ دور صحنها و ایوانهای‌ کوچک‌تر به‌ موازات‌ شبستان‌ مسجد قرار دارند (هنرفر، 454-457). افزون‌ بر آن‌، با وجود عظمت‌ و گستردگى‌ سطح‌ و ارتفاع‌ بنا و پیچیدگى‌ برنگاره مسجد، تناسب‌ اجزاء ساختمان‌ دقیقاً رعایت‌، و قرینه‌سازی‌ در حد اعلا حفظ شده‌ است‌.
از دیگر تدابیر معماران‌ و طراحان‌ بنای‌ مسجد، رابطه آن‌ با میدان‌ است‌ (نک: ویلبر، .(406-407 ناهماهنگى‌ محورهای‌ میدان‌ با دو مسجد واقع‌ در دو ضلع‌ آن‌ (امام و شیخ‌ لطف‌الله‌) چند تن‌ از محققان‌ را به‌ تعمق‌ واداشته‌ است‌. ظاهراً برنامه‌ریزی‌ و نخستین‌ مرحله اجرای‌ طرح‌ میدان‌ در 999 یا 1000ق‌، یعنى‌ حدود 20 سال‌ پیش‌ از شروع‌ ساختمان‌ مسجد امام بوده‌ است‌ (افوشته‌ای‌، 376-377؛ منجم‌، 113). به‌ استناد نوشته افوشته‌ای‌ نطنزی‌، میدان‌ در این‌ مرحله‌ صرفاً برای‌

«چوگان‌ بازی‌ و اسب‌ تازی‌» مسطح‌ شده‌ بود و از این‌رو، نیازی‌ به‌ برابری‌ محور آن‌ با قبله‌ نداشت‌ (همانجا؛ نیز نک: مک‌چزنى‌، .(114-115 مرحله دوم‌ احداث‌ میدان‌ مربوط به‌ سالهای‌ 1011 و 1012ق‌/1602 و 1603م‌ است‌ که‌ شامل‌ بنای‌ سر در قیصریه‌ (بازارخان‌) و بازارهای‌ اطراف‌ میدان‌ و مسجد شیخ‌ لطف‌الله‌ و عمارت‌ دو طبقه‌ای‌ در جهت‌ غربى‌ میدان‌ بود که‌ بعداً به‌ ساختمان‌ 5 طبقه عالى‌قاپو تغییر یافت‌ (منجم‌،
نمای‌ مسجد امام اصفهان
236-237؛ مک‌چزنى‌، .(116-117 بر این‌ اساس‌ تصمیم‌ به‌ بنای‌ دو مسجد در این‌ میدان‌ مدتى‌ پس‌ از طرح‌ و نخستین‌ اجرای‌ آن‌ گرفته‌ شده‌ است‌ و در نتیجه‌، محورهای‌ داخلى‌ مساجد با محور می

دان‌ برابری‌ نمى‌کند.
محور میدان‌ با 4 جهت‌ اصلى‌ مقارن‌ است‌ و به‌ موازات‌ یکى‌ از شاهراههای‌ عمده‌ و قدیمى‌ شهر قرار دارد. ورودی‌ مسجد با بَرِ میدان‌ هماهنگ‌ شده‌، در حالى‌که‌ بخش‌ داخلى‌ آن‌، برای‌ تصحیح‌ جهت‌ قبله‌، 45 به‌ سمت‌ جنوب‌ غربى‌ مى‌گردد. برای‌ رفع‌ ناهماهنگى‌ این‌ دو محور، طراحان‌ مسجد میان‌ ورودی‌ آن‌ و ایوان‌ شمالى‌، دهلیز مورّبى‌ جای‌ داده‌اند که‌ در عمل‌ گردش‌ محور مسجد پس‌ از ورود به‌ ساختمان‌ تأثیری‌ در خود آگاه‌ بیننده‌ نمى‌گذارد.
از دیگر نکات‌ قابل‌ توجه‌ در طرح‌ مسجد، نبوغ‌ معماران‌ آن‌ است‌. در محاسبه نمای‌ ساختمان‌ از دیدگاه‌ میدان‌، رابطه دید میان‌ بلندترین‌ بخشهای‌ مسجد – یعنى‌ ایوان‌ سر در ورودی‌ و گنبد ایوان‌ مقابل‌ قبله‌ – توسط مناره‌هایى‌ که‌ جفت‌ اول‌ آن‌ با ارتفاع‌ کمتر، گویى‌ انعکاس‌ جفت‌ دوم‌ است‌، چنان‌ برقرار شده‌ که‌ از دیدگاه‌ میدان‌ نه‌تنها احجام‌ درونى‌ ساختمان‌ مشخص‌ شده‌، بلکه‌ ژرفانمایى‌ استثنایى‌ نیز پدید آورده‌ است‌.
بخش‌ عمده شکوه‌ و زیبایى‌ مسجد امام اصفهان برآیند تزیینات‌ کاشى‌ کاری‌ آن‌ است‌ که‌ تمامى‌ سطوح‌ نمایان‌ خارجى‌ و کلیه سطوح‌ داخلى‌ از بالای‌ ازاره‌های‌ مرمری‌ را شامل‌ مى‌شود. شاهکار کاشى‌کاری‌ مسجد در سر در ورودی‌ مشهود است‌. طرحهای‌ اسلیمى‌ متنوع‌ و کتیبه‌ها با

کاشیهای‌ معرق‌ اعلا نمای‌ ورودی‌ را مى‌پوشاند. ابزار طنابى‌ با کاشى‌ آبى‌رنگ‌ از دو گلدان‌ نقش‌ برجسته مرمرین‌ برخاسته‌، قوس‌ ایوان‌ را تزیین‌ مى‌کند. نیم‌ گنبد ورودی‌ با رده‌های‌ مقرنس‌ کاشى‌ کاری‌ از بالای‌ حاشیه کتیبه اصلى‌ که‌ پایه‌گذاری‌ مسجد را اعلام‌ مى‌دارد، منشأ مى‌گیرد. در هر طرف‌ درِ ورودی‌ قاب‌بند تزیینى‌ با طرحهای‌ ترنج‌ و اسلیمى‌ بر کاشى‌ مرغوب‌ اجرا شده‌ است‌.

برخلاف‌ کاشیهای‌ معرق‌ ورودی‌ مسجد، تزیینات‌ دیگر بخشهای‌ ساختمان‌ از کاشیهای‌ خشتى‌ 7 رنگ‌ است‌ که‌ در آنها درجات‌ مختلف‌ رنگ‌ آبى‌ بر دیگر رنگها ارجحیت‌ یافته‌، به‌ استثنای‌ شبستانها که‌ با کاشیهایى‌ بیشتر به‌ رنگ‌ زرد و سبز در مرمتهای‌ بعد از صفویه‌ پوشیده‌ شده‌ است‌. کیفیت‌ مصالح‌ و نحوه اجرای‌ کاشیهای‌ 7 رنگ‌ مسجد از کاشیهای‌ معرق‌ ایوان‌ ورودی‌ پست‌تر است‌. شاید سبب‌ آن‌ هزینه گزاف‌، و عجله‌ای‌ بوده‌ است‌ که‌ برای‌ به‌ پایان‌ بردن‌ تزیین‌ چنین‌ بنای‌ وسیعى‌ داشته‌اند.
عظمت‌ و شکوه‌ مسجد و طرز قرار گرفتن‌ آن‌ در ضلع‌ جنوبى‌ میدان‌،
گنبدخانه مسجد امام اصفهان
حاکى‌ از اهمیت‌ فوق‌العاده آن‌ است‌. از تحقیقات‌ رابرت‌ مک‌چزنى‌ برمى‌آید که‌ طرح‌ریزی‌ قیصریه‌، میدان‌ نقش‌ جهان‌ و مغازه‌های‌ اطراف‌ آن‌ بدین‌ هدف‌ بوده‌ است‌ که‌ محور بازرگانى‌ شهر را – که‌ در بهار 1006ق‌/1598م‌ رسماً به‌ پایتختى‌ برگزیده‌ شده‌ بود – از محله میدان‌ کهنه‌ و بازار قدیم‌ به‌ مرکز جدید منتقل‌ کنند و در نهایت‌ پایه‌های‌ اقتصادی‌ عمده اصفهان (و کلاً ایران‌ صفوی‌) را در انحصار دستگاه‌ حکومتى‌ و شاه‌ عباس‌ درآورند (ص‌ .(119
برای‌ رقابت‌ با میدان‌ کهنه‌ که‌ مرکزیت‌ آن‌ اساساً مدیون‌ مسجد جامع‌ اصفهان بود و قدمت‌ آن‌ حداقل‌ به‌ زمان‌ سلجوقیان‌ مى‌رسید، احداث‌ مسجدی‌ عظیم‌ برای‌ جلب‌ جماعت‌ به‌ میدان‌ نقش‌ جهان‌ ضروری‌ مى‌نمود و با ساختن‌ مسجد جامعى‌ در جبهه جنوبى‌ میدان‌ طبعاً عبور و مرور مردم‌ ازدیاد مى‌یافت‌.
در آغاز برنامه‌ریزی‌ بنای‌ مسجد، محوطه موردنیاز، چنانکه‌ در مآخذ مشهود است‌، خانه‌های‌ مسکونى‌ بوده‌ (نک: منجم‌، 411-412؛ قس‌: شاردن‌، 68؛ اسکندربیک‌، 2/831)، و تلاش‌ برای‌ خرید زمینهای‌ این‌ بخش‌ از شهر طبق‌ موازین‌ شرعى‌، نشانه‌ای‌ از کوشش‌ برای‌ ایجاد جامعى‌ نو در کنار میدان‌ جدید شهر است‌. به‌ گزارش‌ منجم‌ در روز جمعه‌ 15 صفر 1020 شاه‌ عباس‌ برای‌ آنکه‌ به‌ هنگام‌ آغاز ساختمان‌ مسجد وسایل‌ کار آماده‌ باشد، 2 هزار تومان‌ برای‌ تهیه مصالح‌ بنا و دستمزد استادکاران‌ از بنا و سنگ‌ تراش‌ و سنگ‌بر پرداخت‌ (ص‌ 411)، اما مشکل‌ خرید خانه پیرزنى‌ که‌ در میان‌ زمین‌ مسجد واقع‌ شده‌ بود و وی‌ در امتناع‌ از فروختن‌ آن‌ مجدّ بود، کار آغاز بنا را به‌ تأخیر

انداخت‌. استاد بدیع‌ الزمان‌ تونى‌ که‌ به‌خدمت‌ اشرف‌ به‌ امر معماری‌ مشغول‌ بود، حقیقت‌ طرح‌ مسجد و خانه پیرزن‌ را به‌ عرض‌ رسانید و شاه‌ عباس‌ او را مأمور جلب‌ رضای‌ پیرزن‌ کرد و وی‌ نیز از عهده این‌ کار برآمد (همو، 412). مک‌چزنى‌ برپایه همین‌ گزارش‌ گمان‌ دارد که‌ طرح‌ (پلان‌) مسجد به‌ دست‌ بدیع‌الزمان‌ تهیه‌ شده‌ است‌ و اگر نام‌ او را در مآخذ دوره شاه‌ عباس‌ یا در کتیبه‌های‌ مسجد نمى‌یابیم‌، شاید به‌ سبب‌ از دست‌ رفتن‌ موقعیت‌ مطلوب‌ او در تشکیلات‌ اداری‌ شاه‌ عباس‌

پس‌ از اتمام‌ بنای‌ مسجد بوده‌ است‌ (ص‌ .(123 پایه‌ریزی‌ مسجد سرانجام‌ در 23 صفر 1020 آغاز گردید و برحسب‌ اتفاق‌ مقارن‌ با شروع‌ بنا، معدن‌ سنگ‌ مرمری‌ در حوالى‌ اصفهان (اردستان‌) کشف‌ شد (نک: شاردن‌، 69) که‌ از سنگهای‌ مرغوب‌ آن‌ برای‌ ساختمان‌ مسجد بهره‌ گرفتند (اسکندربیک‌، همانجا).
در کتیبه‌ای‌ به‌ خط محمدرضا امامى‌ واقع‌ در ذیل‌ کتیبه اصلى‌ سر در مسجد، نام‌ محب‌ على‌ بیک‌ لله‌ به‌ عنوان‌ سرکار بیوتات‌ سلطنتى‌ و مشرِف‌ِ بنا، و استاد على‌اکبر اصفهانى‌ به‌ عنوان‌ معمار و

مهندس‌ گنجانده‌ شده‌ است‌ (هنرفر، 429-430).
از سوی‌ شاه‌ عباس‌ محب‌ على‌ بیک‌ به‌ عنوان‌ متولى‌ اوقاف‌ مسجد تعیین‌ شد و او نیز 14 فقره‌ ملک‌ به‌ موقوفات‌ مسجد هبه‌ کرد (سپنتا، 50 – 55). نوشته‌اند که‌ وقف‌نامه مسجد امام که‌ در آن‌ درآمد 48 ملک‌ واقع‌ در شهر اصفهان و حوالى‌ آن‌ وقف‌ نگهداری‌ و مخارج‌ مسجد شده‌ بود، در کتیبه‌ای‌ سنگى‌ در مسجد منقور بود که‌ اکنون‌ از آن‌ اثری‌ باقى‌ نیست‌. رونوشت‌ خلاصه‌ای‌ از این‌ وقف‌نامه‌ توسط شیخ‌ بهاءالدین‌ عاملى‌ تهیه‌ شده‌ بوده‌ که‌ جزئیات‌ و شرایط موقوفات‌ مسجد در آن‌ به‌ ثبت‌ رسیده‌ بوده‌ است‌ (همو، 49-56).
مرمت‌ و نگاهداری‌: در پى‌ زلزله 23 ربیع‌الا¸خر 1260ق‌/12 مه 1844م‌ (امبرسز، 188)، مناره‌های‌ ایوان‌ جنوبى‌ از بدنه‌ جدا شد و در خود ایوان‌ نیز شکافهای‌ عمیق‌ پدید آمد. سبب‌ این‌ ویرانیها در حقیقت‌ زلزله‌ نبود، بلکه‌ علت‌ واقعى‌ آن‌ ضعف‌ زیرسازی‌ و فشار مناره‌ها و طاق‌ ایوان‌ و در نتیجه‌ نشست‌ بنا، ناشى‌ از شتاب‌ در کار ساختمان‌ مسجد بود و زلزله‌ آن‌ را آشکار ساخت‌. در 1261ق‌ به‌ فرمان‌ محمدشاه‌ قاجار بدون‌ آنکه‌ هیچ‌گونه‌ تعمیر اساسى‌ صورت‌ گیرد، تنها کاشیهای‌ فرو ریخته‌ را تعویض‌، و کتیبه‌ای‌ حاکى‌ از تعمیر مسجد به‌ نام‌ او بر پیشانى‌ ایوان‌ نصب‌ کردند (نک: گدار، .(II(1)/115 در بهار 1310ش‌/1932م‌، کاشیهای‌ نصب‌ شده‌ در 1261ق‌ فرو ریخت‌ و شکافهای‌ پوشانده‌ شده‌ با گستردگى‌ بیشتر نمودار شد و بنا در خطر فروپاشى‌ قرار گرفت‌ (همانجا). کار مرمت‌ ایوان‌ و مهار کردن‌ مناره‌ها با کلافهای‌ آهنى‌ و متصل‌ ساختن‌ آنها به‌یکدیگر در 1316ش‌

به‌دست‌ استادحسین‌ معارفى‌، معمار ابنیه تاریخى‌ اصفهان‌، انجام‌ پذیرفت‌ (مصطفوی‌، 3/408). در سالهای‌ بعد نیز مرمتهای‌ اساسى‌ در دیگر بخشهای‌ مسجد از جمله‌ در ایوانهای‌ شرقى‌ و غربى‌، سر در و جلوخان‌ و هشتى‌ ورودی‌، مدرسه‌ها و; صورت‌ گرفت‌ (نیکزاد، 108-111؛ ورجاوند، 6 -9؛ مشکوتى‌، 49-50).
Paris , 1976 ; Wilber, D., X Aspects of the Safavid Ensemble at Isfahan n , Iranian Studies, Harvard, 1974, vol. VII(1).

.
مسجد: مسجد امام اصفهان دارای هیجده هزار کاشی است و کف آن با سنگ مرمر بسیار زیبایی به رنگ قرمز مواج که از یزد آورده بودند مفروش شده است.
خبرگزاری شبستان: کنتس مادفون روزن یکی از جهانگردانی است که در روزگار قاجار به ایران آمد. یادداشت های سفرش را با نام سفری به دور ایران تدوین کرده است. درباره مساجد ایران هم چند نکته بیان کرده است.
مسجد امام (شاه) اصفهان در سفرنامه سفری به دور ایران کنتس مادفون روزن این گونه معرفی شده است: در مسجد شاه اصفهان هیجده هزار کاشی به کار رفته بود. کف مسجد با سنگ مرمر بسیار زیبایی به رنگ قرمز مواج که از یزد آورده بودند مفروش شده بود.
راهنمای ما گفت: در یک آلاچیق در پشت مسجد، دو اثر مقدس باستانی نگهداری می شود که یکی از آنها قرآنی است که یک هزار سال پیش نوشته شده است.
منبع: مسجد در سفرنامه ها، به کوشش دبیرخانه ستاد عالی هماهنگی و نظارت بر کانون های فرهنگی و هنری مساجد، سفری به دور ایران، اثر کنتس مادفون روزن، ترجمه علی محمد عبادی.

مسجد امام (مسجد جامع عباسی) اصفهان توسط سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری و انجمن‌های مردم نهاد غبارروبی می‌شود.

“منصور زیرک” سرپرست میدان نقش جهان اصفهان گفت: برنامه غبارروبی مسجد امام اصفهان به مدت سه روز و از روز سه‌شنبه اول آبان ماه آغاز می‌شود.
به‌گزارش روابط عمومی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان، زیرک تصریح کرد:کار غبارروبی مسجد توسط 30نفر از انجمنهای مردم نهاد و با همکاری سرپرستی میدان نقش جهان صورت می‌گیرد.
وی همچنین از غبارروبی مسجد”شیخ لطف‌الله ” پس از اتمام غبار روبی مسجد امام خبر داد.
زیرک اظهار داشت: علاقه‌مندان به شرکت در غبارروبی اماکن مقدس و تاریخی می توانند با 

“مسجد امام اصفهان ” درمجموعه میدان نقش جهان اصفهان به منظور برگزاری نماز جمعه ساخته شده است.
این مسجد دارای دو مدرسه علوم مذهبی است و به عنوان بزرگترین اثر تاریخی دوران صفویه با وسعت 16هزار مترمربع، تنها مسجد تاریخی ایران با سه گنبد دوپوش در جهت قبله و جهات باختری و خاوری می‌باشد.
گستره ای از معماری اصیل اسلامی در پوششی از لعاب فیروزه ای فام

معروف به: مسجد مهدیه، مسجد المهدی، مسجد جامع عباسی، مسجد سلطانی جدید، مسجد شاه