
مقاله بررسی روشهای مختلف آبیاری بر روی برخی صفات مرفولوژیک و فیزیولوژیک برنج (Oryza satival L.) word دارای 87 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله بررسی روشهای مختلف آبیاری بر روی برخی صفات مرفولوژیک و فیزیولوژیک برنج (Oryza satival L.) word کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله بررسی روشهای مختلف آبیاری بر روی برخی صفات مرفولوژیک و فیزیولوژیک برنج (Oryza satival L.) word ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن مقاله بررسی روشهای مختلف آبیاری بر روی برخی صفات مرفولوژیک و فیزیولوژیک برنج (Oryza satival L.) word :
مقدمه:
برنج به عنوان غذای اصلی حدود نیمی از جمعیت جهان به شمار میآید و به همین دلیل این محصول یکی از مهمترین منابع اصلی تأمین کننده نیاز غذایی جهان است (56،71). طبق آمار فائو مصرف سرانه برنج در کشورهای مختلف بین 2/4 تا 1/102 کیلوگرم متغیر است و معمولاً کشورهای عمده تولید کننده برنج مصرف کنندگان عمده نیز هستند و تا حدی بین تولید و مصرف آنها موازنه وجود دارد. ولی در کشور ما متأسفانه این توازن برقرار نیست و ایران به عنوان یازدهمین کشور تولید کننده برنج، سومین وارد کننده در جهان است (11). برنج در کشور ما بعد از گندم دومین کالای مصرفی از نظر مقدار و تنها غلهای است که منحصراً برای تغذیه انسان کشت میشود و در حدود نصف جیره غذائی 1/6 میلیارد نفری از جمعیت دنیا را تشکیل میدهد (11) و در بخش عظیمی از قاره آسیا تأمین کننده بیش از 80% کالری و 75% پروتئین مصرفی مردم است. در کشور ما نیز به طور متوسط، روزانه 14% نیاز به انرژی از طریق برنج تأمین میشود (11). این گیاه در بین گیاهان عمده زراعی دارای خصوصیات منحصر به فردی از نظر مصرف آب است (رشد در شرایط غرقابی، غیرغرقابی و دیم). آب اولین و اساسیترین عامل محدود کننده تولید محصولات کشاورزی است. کمبود آب که به بحران قرن حاضر موسوم شده است باعث گردید دانشمندان و محققان تلاشهای وسیعی را در جهت یافتن راه حلهای مناسب برای افزایش توان تولید واحد آب مصرفی آغاز نمایند.
با توجه به محدودیت منابع آبی در کشورمان، افزایش جمعیت، نیاز روزان کشور به امنیت غذایی و پایین بودن راندمان آبیاری در مزارع، ضروری است که برنامهریزی دقیقی برای استفاده بهینه از منابع موجود صورت گیرد. در این راستا هرگونه تلاش در بخش کشاورزی به عنوان بزرگترین مصرف کننده آب و بخصوص برنج به عنوان پرمصرفترین گیاه و رایجترین کشت در شمال کشور که 80 تا 85% سطح زیر کشت برنج کشور را تشکیل میدهد قابل توجه و تقدیر است.
بنابراین در کشور ما باید تولید به ازای هر واحد آب مصرفی جایگزین تولید در واحد سطح ملاک ارزیابیها قرار گیرد. در حال حاضر به ازای هر متر مکعب آب مصرفی در بخش کشاورزی معادل 7/0 کیلوگرم محصول تولید میشود که این رقم در کشورهای پیشرفته حدود 2 کیلوگرم است (18). برای رسیدن به این رکورد، کاراترین راهحل، افزایش بازده آبیاری و بهینهسازی مصرف آب میباشد.
مدیریت آبیاری به عملیات اجرایی در یک پروژه تحت بهرهبرداری گفته میشود که منتج به سود بیشتر کشاورزی گردد. این بررسی با تنظیم برنامه آبیاری جهت حصول عملکرد مناسب بر روی ارقام محلی (حسنی، بیتام) صورت گرفته است. ارقام محلی علیرغم عملکرد کم، به دلیل سازگاری با شرایط اقلیمی منطقه، پخت و خوراک مطلوب و عطر و طعم مطبوع دارای بازارپسندی خوبی هستند و شناخت این ارقام و پی بردن به خصوصیات بارز آنها میتواند کمک مؤثری در تولید ارقام اصلاح شده بنماید. این تحقیق در راستای اهداف زیر به اجرا درآمد:
– کاهش تلفات آب در آبیاری برنج
– افزایش راندمان کاربرد آب
– بررسی واکنش ارقام به کم آبیاری
– بهبود مدیریت آبیاری صفات فیزیولوژیکی با توجه به اعمال تیمارها
امید است نتایج حاصل بتواند در پیشبرد برنامههای زراعی و آبیاری مورد استفاده قرار گیرد.
فصــل اول
کلیـات
1-1- سطح زیر کشت و میزان تولید برنج در دنیا و ایران:
برنج بعد از گندم بیشترین سطح اراضی کشاورزی در جهان را به خود اختصاص داده است. براساس آمار منتشر شده در سال 1380 از سوی فائو (FAO) سطح زیر کشت برنج در دنیا حدود 151 میلیون هکتار بوده که کشورهای هند و چین با داشتن 74 میلیون هکتار قریب به 50 درصد کشت برنج جهان را به خود اختصاص دادهاند. سطح زیر کشت برنج در ایران 587 هزار هکتار برآورده شده که حدود 4 درصد سطح زیر کشت برنج جهان است. بیش از 75 درصد اراضی زیر کشت برنج در استانهای ساحلی خزر یعنی گیلان و مازندران قرار دارد و بیش از 80 درصد برنج کشور از این اراضی تأمین میشود (11).
استان مازندران با تولید 43 درصد، رتبه اول را در کشور داراست (11). آمارهای جهانی نشان میدهد که حدود 92 درصد تولید برنج متعلق به کشورهای در حال توسعه از قاره آسیا است. قاره آسیا با داشتن 1/121 میلیون هکتار برنج کاری یعنی 90 درصد سطح زیر کشت جهان، رتبه اول تولید برنج را به خود اختصاص داده است. از نظر تولید، کشور چین با تولید 183148 هزار تن مقام اول را داشته و ایران با تولید حدود 2600 هزار تن در رده یازدهم قرار دارد (11). در سال 1987 میزان درصد سهم ایران از تولید جهانی برنج حدود 5/0 درصد بوده که در افزایش تولید جهش 18 درصدی را کسب کرده است. در سال 1977 در حالی که عملکرد تولید شالی در واحد سطح در جهان به طور متوسط به 3792 کیلوگرم ارتقاء یافته بود، در ایران این رقم به 4137 کیلوگرم رسید. به عبارتی در حالی که افزایش عملکرد جهانی 5/13 درصد بوده مقدار فزونی عملکرد در ایران به سطح 5/37 درصد ترقی کرده است (11). براساس آمار فائو (FAO) میزان درصد سهم ایران از میزان عملکرد متوسط جهانی در سال 1987 تا 1997 مرتباً روند صعودی داشته و از 35/91 درصد به 09/118 درصد ترقی کرده است (11).
جدول (1-1) و شکل (1-1) سطح زیر کشت، تولید و عملکرد برنج در ایران را نشان میدهد.
جدول (1-1): وضعیت شلتوک طی سالهای 69 تا 78 در ایران (11).
شرح واحد سال 78 77 76 75 74 73 72 71 70 69
تولید هزار تن 2596 2770 2350 2684 2301 2259 2281 2364 2357 1981
سطح کشت هزار هکتار 587 615 566 600 566 563 588 597 573 524
عملکرد کیلوگرم 4424 4505 4176 4473 4065 4012 3879 3960 4113 3781
شکل (1-1): سطح زیر کشت، تولید و عملکرد برنج، طی سالهای 1370 تا 1380
1-1- سابقه کشت برنج در ایران:
تئوفر معتقد است که زراعت برنج در بابل و شوش (خوزستان امروز) از 400 سال قبل از میلاد متداول بوده است. زراعت این گیاه در ایران از سالیان خیلی دور معمول بوده و تاریخ کشاورزی نمایانگر آن است که در زمان هخامنشیان کشت میشده و در دوره اشکانیان نیز در گیلان، مازندران و خراسان زراعت آن معمول بوده و در دوره ساسانیان نیز در قسمتی از ایران مانند کاشمر و تاشکند برنجزارهای وسیعی وجود داشته است (7).
1-1- گیاهشناسی برنج:
برنج یی از گیاهان مهم تیره غلات میباشد که به شاخه گیاهان گلدار ، زیر شاخه نهاندانگان ، رده تک لپهایها ، راسته غلاف داران ، خانواده غلات ، جنس اوریزا تعلق دارد که دارای دو گ ونه زراعی به نامهای ساتیوا و گلابریما میباشد (7،26).
اوریزا ساتیوا از گونههای مهم بوده و برنجهای زراعی ایران از این نوع میباشند. اینگونه دارای انواع مختلف به شرح زیر است:
1-3-1- نوع ژاپونیکا
این برنج در نواحی معتدل ژاپن، ایتالیا و آمریکا کشت میشود و برای آنکه گل تولید کند احتیاج به روزهای بلند دارد. و سازگار با اقلیمهای سردتر میباشد. برگهای آن نازک و سبز تیره، دانه کوتاه و گرد، ریزش کم، ارتفاع گیاه کوتاه تا متوسط، کرکهای پوشینه بلند و ضخیم، قدرت پنجهزنی متوسط، بافت گیاه سخت، خوشه کوتاه میباشد. برنجهای گرده از این نوع هستند (7، 26، 36).
1-3-2- نوع ایندیکا
این نوع برنج سازگار به مناطق گرمسیری بوده که در مقابل خشکی، بیماری و آفت مقاوم میباشد و دارای ارقام مختلفی از نظر زمان رویش است. همچنین دارای برگهای پهن و سبز روشن، دانه طویل نردتاً تخت، قدرت پنجهزنی بالا، ارتفاع گیاه کوتاه تا بلند کرکهای پوشینه کوتاه، بافت گیاه نرم و حساس به ریزش دانه میباشد (36).
1-3-3- نوع جاوانیکا
این نوع برنج در کشورهای اندونزی، فیلیپین، تایوان و ژاپن کشت میشود. دارای برگهای پهن و سبز روشن، دانه پهن و کلفت، پنجهزنی ضعیف، ارتفاع گیاه بلند، بافت گیاه سخت، ریزش دانه کم میباشد (36).
1-4- سیستمهای کشت برنج
برنج از نظر اکولوژیکی و دامنه زیست، گستردگی خاصی دارد. یعنی از حالت دیم تا حالت غرقابی کشت میشود. که این نشاندهندهسازگاری اکولوژیکی و سیع این گیاه است. دامنه سازگاری برنج با عمق غرقابی و درجه کنترل رطوبت منجر به ایجاد چند اکوسیستم در کشت این گیاه شده است (34، 46، 55).
کشت برنج براساس منبع تأمین کننده آب به صورت فاریاب یا دیم طبقهبندی میشود. براساس مدیریت عملیات آب و زمین، اراضی برنج به صورت زیر طبقهبندی میشوند:
الف) لولند (غرقابی): مزارع لولند توسط مرزهایی محصور میشوند تا آب آبیاری یا بارندگی را نگهدارند. آماده کردن زمین معمولا هنگامی صورت میگیرد که مزرعه غرقاب میباشد.
ب) آپلند: م زارع آپلند دارای مرز و کرت برای نگهداری آب نیستند. تنها منبع آب، باران میباشد. آماده کردن زمین هنگامی که خاک مزرعه خشک است صورت میگیرد.
براساس رژیم آب، اراضی برنج به صورت زیر طبقهبندی میشوند:
الف) آپلند:بدون آب ایستادگی
ب) لولند : با 50-5 سانتیمتر آب ایستادگی
ج) آب عمیق : بیش از 50 سانتیمتر تا 6 متر آب ایستادگی
شکل (1-2) طبقهبندی اراضی برنج جهان با رژیمهای آبی را نشان میدهد.
کشت برنج براساس نوع واریته استفاده شده به صورت زیر طبقهبندی میشود:
الف) برنج لولند: گیاهانی نیمه پا کوتاه، متوسط تا بلند (به ارتفاع 100 سانتیمتر تا 2 متر)
ب) برنج آپلند: گیاهانی متوسط تا بلند (به ارتفاع 130 تا 150 سانتیمتر)
ج) برنج آب عمیق: گیاهان متوسط تا بلند (به ارتفاع 120 تا 150 سانتیمتر، 2 تا 3 متر با بالا آمدن سطح آب)
د) برنج شناور : گیاهانی بلند (بیشتر از 150 سانتیمتر، 5 تا 6 متر با بالا آمدن سیلاب)
تغییرپذیری بارندگی اساس تقسیمبندی اکوسیستم فاریاب به دو زیر ا کوسیستم؛ آبی فصل مرطوب و آبی فصل خشک میباشد.
اراضی آبی فصل مرطوب آنهایی هستند که آب آبیاری ممکن است در طول فصل مرطوب به عنوان مکمل با رندگی به شالیزار افزوده شود. اراضی آبی فصل خشک آنهایی هستند که بدون آب
تکمیلی در این فصل برنج نمیتواند کشت شود.
در سطح جهانی حدود 79 میلیون هکتار برنج تحت شرایط آبی رشد میکند. میانگین عملکرد از 3 تا 9 تن در هکتار متغیر است. بیش از 75% برنج جهان از شالیزارهای تحت آبیاری تولید میشود (46).
برنجهای آپلند در حدود 10% از کل شالیزارهای جهان را به خود اختصاص دادهاند. برنج آپلند یکی از مؤلفههای اصلی در بسیاری از سیستمهای کشت تناوبی و نیمه فشرده در جنوب شرقی آسیا، مناطق گرمسیری آمریکا و غرب آفریقاست. میانگین عملکرد دانه در حدود 1 تن در هکتار است (34، 46).
شکل (1-2): طبقهبندی اراضی برنج جهان با رژیمهای آبی (46).
1-5- فیزیولوژی برنج:
برنج به گروه فتوسنتزی C3 تعلق داشته و دارای نقطه موازنه Co2 بالایی بوده (CCP 50ppm) و فاقد کلروپلاستهای غلاف آوندی میباشد. مقدار فتوسنتز خالص در واحد سطح برگ برنج در مقایسه با سایر گونههای C3 نسبتاً بیشتر است (2). تحقیقات اخیر نشان میدهد که مقدار فتوسنتز در برگهای برنج 40 تا 50 میلیگرم Co2 دردسی متر مربع در ساعت میباشد (2). سایر بافتهای سبز گیاه از جمله غلافهای برگ و پانیکولها به عنوان اندامهای غیرفتوسنتز کننده تلقی میشوند. زیرا میزان فتوسنتز خام و نیز خالص آنها بسیار جزئی میباشد. سرعت متوسط فتوسنتز خالص بر اهمیت شاخص سطح برگ (LAI) و آرایش کانوپی در تعیین قابلیت تولید ماده خشک برنج تأکید دارد (2). رشد بخشهای هوایی زمانی که LAI بیش از 4 میشود حداکثر است. LAI در برنج کمی قبل از خوشه رفتن به بیشترین مقدار خود میرسد و بعد از آن به علت پژمرده شدن برگهای پایینتر رو به کاهش میگذارد (32،2). برنج به تنش آب و همچنین به شرایط بیهوازی مربوط به زیر آب رفتن حساس است (34).
1-6- فتولوژی و مراحل رشد برنج:
رشد و نمو برنج به سه مرحله تقسیم میشود و هر کدام از این فازهای اصلی به مراحل فیزیولوژیکی مجزای دیگری نیز تقسیم میشوند که به شرح زیر میباشد (46، 55).
1-6-1- مرحله رویشی
از جوانهزنی شروع شده و تا تشکیل جوانه اولیه خوشه ادامه دارد.
الف) جوانهزنی:
بذربرنج بوسیله فشار ریشه چه از میان کلئوریزا جوانه میزند. درجه حرارت مساعد برای جوانهزنی 35-30 درجه سانتیگراد و حداقل درجه حرارت 12-10 و حداکثر 40-38 درجه سانتیگراد میباشد. وقتی که دانه در یک محیط محتوی اکسیژن نظیر خاکی بازهکشی خوب جوانه بزند در این صورت ریشه چه (کلئوریزا) که ریشه اولیه را در جنین میپوشاند، زودتر از کلئوپتیل ظاهر میشود. ولی اگر بذر در آب جوانه بزند در این صورت ساختمان لولهای کلئوپتیل که برگهای جنینی را میپوشاند زو دتر از کلئوریز خارج میشود (46).
ب- مرحله رشد گیاهچهای و پنجهزنی:
مرحله رشد گیاهچهای شامل جوانه زدن تا ظهور اولین پنجه است. مرحله پنجهزنی بعد از مرحله گیاهچهای رخ میدهد و با ظهور اولین پنجه از جوانه جانبی توسط پایینترین گره شروع میشود (حدوداً در مرحله 4 تا 5 برگی) مرحله پنجهزنی تا زمان تشکیل خوشه یعنی زمانی که گیاه 8 تا 9 برگ دارد، ادامه مییابد (46).
ج- مرحله طویل شدن ساقه:
این مرحله قبل از تشکیل خوشه آغاز شده و در ارقام دیررس معمولاً در اواخر مرحله پنجهزنی رخ میدهد ولی در واریتههای زودرس، طویل شدن ساقه و نمو خوشه با هم رخ میدهد (46).
1-6-2- مرحله زایشی
از تشکیل خوشه تا گلدهی ادامه دارد. مرحله زایشی گیاه برنج قبل یا بلافاصله بعد از حداکثر پنجهزنی شروع میشود که به رقم و شرایط محیطی بستگی دارد (46).
الف- تشکیل خوشه :
تشکیل خوشه معمولاً از ساقه اصلی شروع شده و پس از آن پنجهها تشکیل خوشه میدهند (46).
ب- توسعه و ظهور خوشه:
در طول توسعه خوشه، سنبلچهها شروع به تمایز میکنند و خوشه به سمت درون و بالای
غلاف برگ پرچم گسترش مییابد. وقتی که طول خوشه به 5 سانتیمتر برسد (حدود 7 روز بعد از قابل رویت شدن خوشه) پریموردیای سنبلچه متمایز شده و تعداد آنها تعیین میشود. در طول تشکیل اولین بخش از مرحله زایشی هر نوع تنشی که به گیاه وارد شود میتواند اثر نامطلوب روی عملکرد بگذارد (46).
به طور کلی مرحله توسعه و نمو خوشه به سه مرحله مجزا تقسیم میشود:
1- تورم غلاف 2- خوشه دهی 3- گل دهی
مرحله تورم غلاف بعد از نمو خوشه رخ میدهد. خروج خوشه از میان غلاف برگ پرچم، خوشه دهی نام دارد. گلدهی خوشهها به ترتیب از بالا، وسط و پائین خوشه رخ میدهد.
1-6-3- مرحله رسیدگی:
از گل دهی تا رسیدگی کامل ادامه دارد. که شامل سه مرحله است (17):
1- مرحله شیری دانه 2- مرحله خمیری دانه 3- مرحله رسیدن دانه
در جدول 2-1: تقسیبندی مرحله رشد و نمو گیاه براساس کدهای ریاضی نشان داده شده است (43).
جدول (1-2): مرحله نموی برنج با کدهای ریاضی (43).
نام مرحله کد توضیح
؟؟
گیاهچهای
؟؟
؟؟
؟؟
؟؟
گلدهی
شیری
خمیری
رسیدگی
؟؟ 1
2
3
3
4
5
6
7
8
9
10 از کشت تا خروج کلئوپتیل از خاک
از خروج کلئوپتیل تا ظهور پنجمین برگ (رشد در خزانه)
از مرحله رشد نشاء تا پوشیده شد کامل مزرعه
از ظهور اولین پنجه تا تشکیل خوشه
از تشکیل خوشه تا نمو کامل خوشه در درون غلاف برگ پرچم
از ظهور نوک پانیکول در غلاف برگ پرچم تا خروج بیش از 90% پانیکول
از ظهور اولین گل تا تکمیل شدن گلدهی بر روی خوشهها
از تکمیل شدن گلدهی تا شیری شدن دانهها
تبدیل کاربویس از حالت شیری به خمیری نرم و سخت
رسیدگی دانههای انتهایی خوشه تازمانی که80%دانههاکاملاً رسیده شوند.
دانهها به حداکثر رسیدگی خود رسیدهاند و از پانیکول ریزش میکنند.
1-7- آب در گیاه
آب در داخل سلول به چندین شکل یافت میشود: به صورت جزء شیمیایی پروتوپلاسم، به صورت آب هیدراسیون که یونها را دربرگرفته است، مواد آلی و مولکولهای بزرگ را در خود حل کرده و فضای خالی بین ساختارهای کوچک پروتوپلاسم و دیواره سلول را پر نموده است، به صورت یک ماده ذخیره شونده در وزیکولا و واکوتلها و سرانجام در فضای بین سلولها و در اجزای آوندی آوند چوب و آبکش به عنوان یک محیط انتقال عمل میکند (27).
بطور خلاصه نقش آب در گیاه عبارت است از (23):
1- به عنوان یک ماده ساختمانی با هزینه متابولیکی خیلی کم عمل میکند
2- به عنوان یک محیط جهت متابولیسم عمل میکند.
3- عامل کاهش نوسانات درجه حرارت میباشد.
4- نیازهای تعرق گیاه را فراهم میکند.
1-8- آبیاری در برنج
1-8-1- روش آبیاری غرقاب دائم:
در این روش آب از یک جهت وارد کرت و از جهت مقابل زهآب سطحی خارج میشود و همیشه آب با عمق معینی روی سطح کرت نگهداری میگردد. و بدین علت این روش به نام غرقاب دائم خوانده میشود. که از هزاران سال پیش تاکنون در مورد اکثر مزارع برنج عمل میشود. معایب این روش را میتوان بشرح زیر عنوان کرد:
غرقاب متوالی در طول فصل زراعت، شرایط خوبی جهت رشد گیاه بوجود نمیآورد، با حرکت آب در طول کرت، کود اضافه شده بوسیله زه آب سطحی از کرت خارج میگردد، در فصول کم آبی توزیع یکنواخت آب امکانپذیر نمیباشد. از محاسن این روش میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
عملیات آبیاری ساده است، تهیه وسایل بهرهبرداری از سیستم آبیاری ارزان است، احتیاج به نیروی انسانی کمی دارد، رویش علفهای هرز در این روش تقلیل مییابد.
1-8-2- روش آبیاری متناوب:
این روش به منظور جلوگیری از اثرات مضر غرقاب متوالی در زراعت برنج اجرا میشود. که جهت آبیاری از نهر آب به مزارع بطور متناوب براساس برنامه آبیاری مشخص انجام میشود. از معایب این روش نیز میتوان موارد زیر را نام برد:
به وسایل بهرهبرداری زیادی نیاز دارد، عملیات اجرایی در این روش زیاد میباشد و همکاری و تشریک مساعی کشاورزان را میطلبد. از محاسن این روش میتوان، توزیع متناسب آب آبیاری در منطقه، نقصان خسارت کم آبی و توسعه و اشاعه همکاریهای جمعی و تعاونی را نام برد.
بطور کلی آبیاری متناوب به معنی رساندن آب به گیاه بطور دورهای و با فاصله زمانی مشخص میباشد. بطوریکه گیاه در این فاصله مشکلی از نظر کمبود آب نداشته باشد. با روش آبیاری متناوب، در زمانیکه شالیزار را از آب تخلیه مینمایند آب بایستی به حد کافی در آن باشد. وقتی که محتوی آب خاکی کمی کمتر از حالت اشتاع باشد، مقداری آب اضافه میماند که وضعیت غرقابی با عمق کم آب حفظ شود. آبیاریهای متناوب با کاهش دادن رواناب سطحی و نفوذ عمقی در مصرف آب صرفهجویی میشود و همچنین باعث بالا رفتن بازده مصرف آب باران میگردد (6).
با تعیین راندمان آبیاری میتوان برنامه آبیاری را بخوبی تنظیم نمود و از مصرف بیش از نیاز جلوگیری کرد. در شرایط تنش میتوان از میزان و اثر تنش در کاهش تولید آگاهی یافت، از میزان کارآیی مصرف آب در محصولات کشاورزی و مقایسه عملکرد اقتصادی آنها بهره گرفت و تأسیسات آبیاری را با دقت بیشتری طراحی نمود. تخمین نیاز آبی گیاهان بر این اصل استوار است که گیاه در دوره رشد خود از نظر آب در تنگنا نباشد، بدین معنی که اگر سایر عوامل و مولفههای تولید در حد بهینه باشند بایستی حداکثر عملکرد بالقوه را انتظار داشت. کاهش حجم مصرفی آب بسته به نوع کشت و فیزیولوژی رشد آن از چند درصد تا بیش از پنجاه درصد نوسان دارد و بدون شناخت کافی از رطوبت خاک و گیاه در دوره رشد تعیین عدد قطعی برای آن میسر نیست. بنابراین برای کاهش مصرف آب، لازم است که مدیریت آبیاری مورد توجه قرار گیرد.
در جدول (1-3) تخمین عملکرد محصول با صرفهجویی در آب، در مقایسه با روش غرقابی دائم نشان داده شده است (6):
جدول (1-3): تخمین عملکرد در روشهای مختلف آبیاری (6).
روش آبیاری آبی آبیاری عملکرد
غرقابی دائم
آبیاری متناوب
غرقابی در مرحله خوشهدهی
صرفهجویی در آب (با کنترل آبیاری) 100%
80%
60%
75% 100%
50%
75%
110%
1-8-3- آبیاری برنج براساس مراحل مختلف رشد:
آبیاری یکی از مهمترین عوامل مؤثر در زراعت برنج بوده و انجام درست آن در عملکرد بیشتر محصول و استفاده معقول از آب، این ماده گرانبهای طبیعت نقش بسزایی دارد (38).
در این راستا یک روش پیشنهادی سازمان خواروبار جهانی (FAO) که براساس مراحل مختلف رشد گیاه برنج بنا شده است معرفی میگردد (48).
شکل (1-3) دورههای مختلف رشد گیاه برنج و عمق آب در هر دوره را نشان میدهد. به طور خلاصه در این روش بلافاصله بعد از نشاکاری برای تضمین سلامتی رشد نشاء و مبارزه با علفهای هرز، عمق آب در حدود 10 سانتیمتر، در ادامه دوره پنجه زنی برای حفظ تعادل در درجه حرارت خاک حداکثر عمق آب 3 سانتیمتر، در دورهحداکثر پنجه زنی عمق آب به حداقل کاهش پیدا میکند به طوری که خاک حالت اشابع داشته باشد.
پس از آن در دوره تشکیل خوشههای جوان (گلدهی نیز جزء این دوره میباشد) تا 10 روز پس از شروع دوره پر شدن دانه عمق آب در پانزده روز اول در حدود 7 سانتیمتر و در ادامه دوره در حدود 10 سانتیمتر پیشنهاد شده است. پس از این دوره برای باقیمانده دوره پر شدن دانه و رسیدن محصول، آب از سطح مزرعه خارج میگردد.
این روش آبیاری دارای پیچیدگی چندانی نبوده و تنها با تشخیص مراحل رشد که برای کشاورزان بسیار ساده است، قابل اجرا میباشد.
واضح است که در این روش در مقایسه با غرقاب دائم که عموماً توسط کشاورزان به کار برده میشود به طور قابل ملاحظهای از آب مصرفی کاسته میشود.
شکل (1-3): آبیاری برنج براساس مراحل رشد (48).
1-9- اثر کمبود آب:
تنش عبارت است از «هر عامل محیطی که قادر به ایجاد استرین زیانآور در گیاه باشد.»
آب عامل اصلی تشکیل دهنده بافت،معرف در واکنشهای شیمیایی، حلال، وسیله انتقال متابولیتها و مواد معدنی داخل گیاه و ضروری برای بزرگ شدن سلول از طریق افزایش فشار ترگر است. با وقوع کمبود آب بسیاری از فرآیندهای فیزیولوژیکی مرتبط با رشد تحت تأثیر قرار میگیرد. و با کمبودهای شدید حتی مرگ گیاه ممکن است رخ دهد (15).
نیاز آب در مرحله گیاهچهای پایین است. و تنش در این مرحله میتواند جبران شود. تنش آب در طول مرحله رویشی، ارتفاع گیاه، تعداد پنجه و سطح برگ را کاهش میدهد (42). هر چند که اثر آن در طول این مرحله با شدت تنش و سن گیاه مختلف است. ارقام دیررس نسبت به ارقام زودرس کاهش عملکرد کمتری دارند با طوری که دورهرویشی زیاد، زمانی که تنش رفع میشود، میتواند به گیاه در جهت جبران آن کمک کند.
توسعه برگ در طول مرحله رویشی به تنش آب خیلی حساس است. بزرگ شدن سلول به ترگر جهت توسعه دیواره سلولی و ایجاد شیب پتانسیل آب جهت ورود آب به سلول نیاز دارد (51).
برگهای برنج در حالت کلی دارای میزان تعرق خیلی بالایی هستند. بنابراین برنج تحت سطوح بالای تشتشع ممکن است به علت پژمردگی میان روز آسیب ببیند (42). برنج میتواند حتی وقتی که رطوبت خاک در حد ظرفیت مزرعه است پتانسیل تعرق داشته باشد. بنابراین نگهداری رژیم آب در حد اشباع در طول دوره رشد گیاه جهت ذخیره آب و افزایش عملکرد دانه، بهترین حالت است. اگر فشار علفهای هرز بالا باشد ثابت نگهداشتن آب تا نزدیک کانوپی و سپس حفظ شرایط اشباع خاک میتواند ذخیره آب را بدون کاهش در عملکرد افزایش دهد (42).
از ترک برداشتن خاک بدلیل اینکه از نفوذ آب در طول آبیاریهای بعد میکاهد باید جلوگیری شود (42).
در حالت کلی برنج کمتر از 5% آب جذب شده از طریق ریشهها از خاک را استفاده میکند. مابقی از طریق تعرق از دست میرود که این به حفظ تعادل انرژی برگ گیاه کمک میکند (42). کاهش پتانسیل آب برگ، روزنهها را بسته، تعرق را کاهش داده و درجه حرارت برگ را افزایش میدهد. بسته شدن روزنهها میتواند به دلیل تجمع اسید آبسیزیک باشد که یک مکانیزم مقاومت به خشکی است (51) حتی با اینکه بسته شدن روزنهها کارآیی مصرف آب را تحت شرایط تنش آب بهبود میبخشد. این کاهش آسمیلاسیون کربن بدلیل کاهش در انتقال فیزیکی مولکول Co2 است و افزایش درجه حرارت بر فرآیندهای بیوشیمیایی را کاهش میدهد. کاهش حلالیت Co2 ممکن است آسمیلاسیون Co2 را کاهش دهد. انتقال آسمیلاتها ممکن است تحت شرایط پسابیدگی بدلیل کاهش در ظرفیت مبداء و مقصدو کاهش پتانسیل آب کم شود (42، 78).

لیست کل یادداشت های این وبلاگ
دانلود مقاله Study of CO2 Injection for EOR (Enhanced Oil Recov
دانلود مقاله تاثیر خشکسالی در افزایش و کاهش افات و بیماریهای گی
دانلود مقاله RESTORATION OF AN OTTOMAN BATH IN GREECE pdf
دانلود مقاله شبیه سازی سه بعدی و بهبود رسانایی خروجی در ترانزیس
دانلود مقاله طرح کتابخانة الکترونیک سلامت pdf
دانلود مقاله تاثیر پلیمر کاتیونی در تشکیل گرانول هوازی در راکتو
[عناوین آرشیوشده]