مقاله تاثیر غلظتهای کشنده و زیرکشندهی اسانسهای اسطوخودوس Lavandula angustifolia L. و مرزنجوش Origanum vulgare Mill. روی پارامترهای جدول زندگی بید سیبزمینی Phthorimaea operculella Zeller (Lepidoptera: Gelechiidae) word دارای 11 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله تاثیر غلظتهای کشنده و زیرکشندهی اسانسهای اسطوخودوس Lavandula angustifolia L. و مرزنجوش Origanum vulgare Mill. روی پارامترهای جدول زندگی بید سیبزمینی Phthorimaea operculella Zeller (Lepidoptera: Gelechiidae) word   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله تاثیر غلظتهای کشنده و زیرکشندهی اسانسهای اسطوخودوس Lavandula angustifolia L. و مرزنجوش Origanum vulgare Mill. روی پارامترهای جدول زندگی بید سیبزمینی Phthorimaea operculella Zeller (Lepidoptera: Gelechiidae) word ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله تاثیر غلظتهای کشنده و زیرکشندهی اسانسهای اسطوخودوس Lavandula angustifolia L. و مرزنجوش Origanum vulgare Mill. روی پارامترهای جدول زندگی بید سیبزمینی Phthorimaea operculella Zeller (Lepidoptera: Gelechiidae) word :

مقدمه

بید سیبزمینی Phthorimaea operculella Zeller

یکی از مهم ترین آفات سیبزمینی در مزارع و انبارهای سیبزمینی در سراسر دنیا میباشد .(Jorge et al. 1994) خسارت این آفت در سیب زمینیهای انبار شده بهویژه در مکانهایی که شرایط برای نشوونمای آن مناسب است، به مراتب بیشتر از خسارت آن در مزرعه است .(Das 1995) خسارت بید سیبزمینی از طریق تغذیهی لاروها از غدهی سیبزمینی، برگها و دمبرگها ایجاد می شود. لاروها با تغذیهی خود سبب ایجاد دالانهایی در داخل غدهی سیبزمینی شده و این دالانها علاوه بر کاهش کیفیت، اندازه و وزن غدهها، آنها را مستعد ورود عوامل بیماریزای قارچی و باکتریایی میسازند. به دلیل اینکه خسارت این آفت مربوط به مرحلهی لاروی است و تمامی مراحل لاروی داخل غده به سر میبرند، بنابراین اغلب حشرهکشها برای کنترل حشرات کامل مورد استفاده قرار میگیرند .(Dogramaci and Tingey 2008) متاسفانه بید سیبزمینی در برابر اکثر حشرهکشهای شیمیایی مقاومت پیدا کرده و همین موضوع یکی از مشکلات بزرگ بر سر راه کنترل این آفت است. استفاده از گیاهان دارویی یکی از روشهای ایمن و کم خطر برای کنترل آفات میباشد. در برخی تحقیقات اثر ترکیبات گیاهی روی بید سیبزمینی مورد بررسی قرار گرفته است. موآواد (Moawad 2000) گزارش کرد که با آغشته کردن

سیبزمینی با روغن 1درصد گیاهان Mentha citrae
(Ehrh.)، Cymbopogon citrates S. و Myristica
fragrans M. ، درصد نفوذ لاروهای بید سیبزمینی به داخل غدهها کاهش یافت. راما (Rama 1989) با کاربرد

پودر Azadirachta indica A. Juss روی غدههای سیبزمینی خاصیت تخمکشی و لاروکشی این ترکیب را روی بید سیبزمینی نشان داد. رفیعی دستجردی و همکاران (Rafiee-Dastjerdi et al. 2013) اثر اسانس

گیاهان Ocimum basilicum L.، Mentha logifolia L.،

Lavandula angustifolia Mill.، Mentha spicata L. و

Satureja hortensis L. را روی حشرات کامل بید سیبزمینی مورد بررسی قرار دادند. آنها نشان دادند که گیاهان مذکور برای کنترل آفت مناسب هستند اما

Mentha logifolia و Satureja hortensis (به ترتیب با

LC50 معادل 0/048 و 0/056 میکرو لیتر بر لیتر هوا)

کارآمدتر هستند. عجم حسنی و صالحی

and Salehi 2004) اثر پودر خشک برگ و عصاره 5 درصد

Sambucus ebulus (L.)، Artemisia annua (L.) و

Pterocarya fraxinifolia (Lam) را روی نرخ تخمریزی بید سیبزمینی بررسی کردند. آنها گزارش کردند که پودر و عصارهی گیاهان مذکور خاصیت دورکنندگی داشته

اما عصارهها موثرتر هستند. کیتا و همکاران

2001) کارایی پودر خشک برگهای گیاه Cannabis

sativa L. از تیرهی گزنه را در کنترل بید سیبزمینی بررسی کردند. ایشان دریافتند که یک پوشش دو سانتیمتری از پودر خشک این گیاه میتواند غدههای سیبزمینی را بیش از 152 روز محافظت نماید. شلک و همکاران (Shelke et al. 1987) تاثیر عصارههای متانولی و اتانولی حاصل از پوست پرتقال (Citrus aurantifolia Christm.) از تیره مرکبات را در غلظتهای مختلف روی بید سیبزمینی آزمایش کردند. این عصاره تخمریزی آفت را به میزان حدود 60 درصد کاهش داد. لل (Lal 1987) نشان داد که پوشاندن غدهها با یک لایه 2/5 سانتی متری از برگهای خشک گیاه اکالیپتوس (Eucalyptus globulus Labill.) باعث حفاظت بیش از 90 درصد غده-ها از آلودگی به بید سیبزمینی میشود.

بهترین روش برای ارزیابی اثرات زیرکشندهی یک آفتکش، تجزیه و تحلیل جدولهای زیستی یا سم شناسی دموگرافیک است .(Walthal and Stark 1996) در این شیوه پارامترهای اکولوژیک و سمشناسی با هم ترکیب شده و بهتر میتوان اثرات آفتکشها را روی جمعیت آفات مورد ارزیابی قرار داد. در سم شناسی دموگرافیک از نرخ ذاتی افزایش جمعیت به عنوان یک پارامتر کلیدی استفاده میشود .(Daniels and Allan 1981) با توجه به اهمیت محصول سیبزمینی در استان اردبیل و لزوم کنترل آفت بید سیبزمینی، در این پژوهش تاثیر غلظت زیرکشندهی اسانسهای اسطوخودوس Lavandula

angustifolia L. و مرزنجوش Origanum vulgare Mill.

روی پارامترهای جدول زندگی بید سیبزمینی مورد بررسی قرار گرفت.

مواد و روشها

پرورش بید سیبزمینی

43 مدیریت آفات کشاورزی، جلد 1، شماره 2، پاییز 1393

کلنی بید سیبزمینی از آزمایشگاه گروه گیاهپزشکی دانشگاه محقق اردبیلی تهیه و در اتاقک رشد در دمای 26±1 درجهی سیلسیوس، رطوبت نسبی 65±5 درصد و دورهی نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی پرورش داده شد. برای پرورش آفت از غدههای سیبزمینی رقم آگریا (Agria) و ظروف پلاستیکی نیمه شفاف به ابعاد 10×20×30 سانتیمتر استفاده شد.

تهیهی اسانس از گیاهان

برگهای خشک شدهی گیاه مرزنجوش به صورت آماده از بازار محلی تهیه و پودر شد (تشخیص و صحت گونه توسط اساتید گروه علوم باغبانی دانشگاه محقق اردبیلی صورت گرفت) و گل گیاه اسطوخودوس از گلخانه آموزشی و تحقیقاتی همین گروه تهیه و در شرایط سایه و تهویه، خشک و به صورت پودر درآمد. جهت اسانسگیری از پودر گیاهان مذکور استفاده شد. در هر بار اسانسگیری، 50 گرم از مواد خشک هر گیاه همراه با 500 میلی لیتر آب مقطر با کمک دستگاه اسانسگیر شیشهای مدل Clevenger در دمای 100 درجهی سلسیوس اسانسگیری شد. اسانسهای جمعآوری شده از این گیاهان با کمک سولفات سدیم آبگیری و در ظروف مخصوص شیشهای 3) سی سی) با پوشش آلومینیومی در یخچال در دمای 4 درجه سلسیوس نگهداری شدند.

نحوهی انجام آزمایش

برای توصیف مرگ و میر تخمهای بید سیبزمینی P. operculella در شاهد و تیمارها، جداول زندگی ویژهی سنی از نوع جدول زندگی کامل گروههای همسن تشکیل شد.

آزمایشهای زیستسنجی سمیت تدخینی بر اساس

روش Rahman and Schimdt (1999) و Negahban et al. (2007) در ظروف شیشهای به حجم 250 میلیلیتر، قطر 3/1 سانتیمتر و ارتفاع 12/3 سانتیمتر انجام شد. در هر آزمایش 15 تخم یک روزه داخل هر ظرف شیشهای به همراه یک غدهی سیبزمینی منتقل شد. در مورد هر اسانس بر اساس آزمایشهای مقدماتی، دامنهی غلظت تعیین شد. دامنهی غلظت برای اسانس اسطوخودوس 0/4-0/72 میکرولیتر بر لیتر هوا و برای اسانس مرزنجوش 0/4-1/12 میکرولیتر بر لیتر هوا بدون استفاده از حلال

بود. قطعات دایرهای شکل از کاغذ صافی (واتمن (40 به قطر 3 سانتیمتر تهیه و داخل سرپوش ظروف آزمایش قرار داده شد. مقدار لازم از اسانس مربوط به هر یک از غلظتها به وسیلهی میکروپیپت (ساخت شرکت برند آلمان) روی کاغذ صافی داخل سرپوش ریخته و بلافاصله سرپوش روی ظرف قرار داده شد و جهت جلوگیری از خروج بخار اسانس به بیرون، اطراف سرپوشها با نوار پارافیلم بسته شد. در ظروف شاهد به جای اسانس از آب مقطر استفاده شد. با رعایت فاصله لگاریتمی مقادیر 0/1، 0/12، 0/14، 0/17 و 0/2 میکرولیتر (معادل 0/4، 0/48، 0/56، 0/68 و 0/8 میکرولیتر بر لیتر هوا) از اسانس اسطوخودوس و مقادیر 0/1، 0/15، 0/19، 0/25 و 0/28 میکرولیتر (معادل 0/4، 0/6، 0/76، 1 و 1/12 میکرولیتر بر لیتر هوا) از اسانس مرزنجوش مورد آزمایش قرار گرفتند. تعداد تخمهای تفریخ شده در ظروف شاهد و تیمار، پس از طی دوره جنینی، شمارش و ثبت شد. آزمایشهای اصلی در چهار تکرار انجام شدند. تجزیه آماری دادهها با استفاده از نرم افزار SPSS version 16 انجام شد و مقادیر LC25 و LC50 برای اسانسهای فوق به دست آمد.

برای انجام آزمایشهای زیرکشندگی هر اسانس از 150 عدد تخم یک روزهی بید سیبزمینی استفاده شد. این تخمها تحت تاثیر غلظت زیر کشندهی (LC25) دو اسانس اسطوخودوس و مرزنجوش به ترتیب 0/30 و 0/25 میکرولیتر بر لیتر هوا قرار گرفتند و با پرورش انفرادی آنها در شرایط آزمایشگاهی ذکر شده میزان بقای آنها تا زمان ظهور حشرات کامل و میزان تخمریزی افراد ماده تا زمان مرگ آخرین فرد به صورت روزانه ثبت شد. به دلیل دشواری جداسازی تخمها، بعد از شمارش تعداد مورد نظر، تخمها به ظروف پلاستیکی مورد استفاده در پرورش انتقال داده شدند. برای تهیهی تخمهای همسن یک روزه، حشرات کامل نر و مادهی تازه ظاهر شده در ظروف پلاستیکی نیمه شفاف استوانهای به قطر 9 و ارتفاع 12 سانتیمتر قرار داده شدند؛ سپس درب آنها با توری 50 مش پوشانده شد. روی توری یک کاغذ صافی به همراه یک بریده از غدهی سیبزمینی (به ابعاد 1/5-2 سانتیمتر) برای تحریک تخمریزی شبپرهها قرار داده شد. حشرات کامل روی کاغذ صافی تخمریزی کردند، تخمهای حاصله برای تیمار با اسانسها استفاده شدند.

44 خرّمی و همکاران 1393

مرگ و میر و زادآوری روزانه به شکل جداول زیستی تنظیم شد. جدولهای زادآوری برای هر تیمار با در نظر گرفتن متغیرهایی مثل سن (X)، بقای ویژه سنی (lx) و زادآوری ویژهی سنی (mx) همزادگان ماده تشکیل و پارامترهایی نظیر نرخهای تولیدمثل و پارامترهای رشد جمعیت پایدار محاسبه شدند .(Carey 1993) در هر تیمار از 25 جفت حشرهی کامل بید سیبزمینی استفاده شد (پس از ظهور حشرات کامل در هر آزمایش، نهایتا 25 جفت حشره کامل از آنها انتخاب شد و جفتهای همزمان ظاهر شده برای انجام آزمایش مورد استفاده قرار میگرفتند). با توجه به این که لاروها داخل غده فعالیت میکنند، مرگ و میر مراحل قبل از بلوغ به صورت یکجا در نظر گرفته شد یعنی در نهایت پس از ظهور حشرات کامل از تعداد تخم ابتدای آزمایش تلفات محاسبه و در جداول لحاظ شدند. تجزیهی آماری مربوط به جداول زیستی با استفاده از نرم افزار SPSS version 16 و عملیات محاسباتی و رسم نمودارها و شکلها با استفاده از نرم افزار Excel انجام شد . برای محاسبه واریانس دادهها از روش جکنایف استفاده شد. تجزیه واریانس یک طرفه

(one-way ANOVA) در نرم افزار SPSS ( 2004) انجام شد و در صورت معنی دار شدن اختلافهای بین تیمارها از روش توکی (سطح احتمال 1 درصد) برای مقایسهی میانگین تیمارها استفاده شد.

نتایج و بحث زیستسنجی تخم
مقادیر غلظتهای کشنده (LC50) اسانسهای اسطوخودوس و مرزنجوش روی تخمهای یک روزه بید سیبزمینی P. operculella در جدول 1 نشان داده شده است. غلظتهای کشنده (LC50) به دست آمده از آزمایشهای زیستسنجی روی مرحله تخم بید سیب زمینی نشان میدهد که هر دو اسانس روی مرحله تخم این آفت موثر بودهاند. در یک آزمایش رگنولت و همکاران (Regnault-Roger et al. 1993) ترکیبهای فرار چند گیاه از جمله Origanum vulgare، Thymus vulgaris و Eucalyptus globules را برای کنترل سوسک لوبیا Acanthoscelides obtectus Say، مورد آزمایش قرار دادند و نتیجه گرفتند که O. vulgare در مقایسه با سایر

گیاهان مورد آزمایش بیشترین تلفات را روی این حشره ایجاد میکند. طی مطالعاتی که توسط پاپاکریستوس و استاموپولوس (Papachristos and Stamopoulos 2002)

در زمینه بررسی اثر حشرهکشی اسانس اسطوخودوس روی سوسک لوبیا انجام شد، مشخص گردید که میزان کاهش تخمریزی در غلظت 76/92 µl از اسانس اسطوخودوس، 69/98 درصد بود.

پارامترهای جدول زندگی

حداکثر طول دورهی زندگی ثبت شده برای بید سیبزمینی در شاهد و تیمارهای اسطوخودوس و مرزنجوش به ترتیب 35، 25 و 29 روز بود. در بررسی حاضر امید زندگی حشره در اولین روز مرحلهی تخم در شاهد و تیمارهای اسطوخودوس و مرزنجوش به ترتیب 27/38، 16/81 و 20/42 روز بود (شکل (1 که نشان دهندهی بیشتر بودن امید زندگی در شاهد در مقایسه با دو تیمار دیگر است. امید زندگی در اولین روز ظهور حشرات کامل در شاهد و تیمارهای اسطوخودوس و مرزنجوش به ترتیب 9/41، 7/86 و 8/1 روز بود که نشانگر کاهش امید زندگی آفت در زمان ظهور حشرات کامل در هر دو تیمار اسانس است. همچنین، این نتایج نشان میدهد که تیمار تخم با غلظت زیرکشندهی اسانس اسطوخودوس سبب افزایش مرگ و میر نه تنها در مرحلهی تخم بلکه در مرحلهی لاروی بید سیبزمینی نیز شده است. نمودارهای مربوط به qx، dx، lx و mx به ترتیب در اشکال 2، 3، 4 و 5 ارائه شده است.

پارامترهای تولیدمثلی

اختلاف در میانگین تعداد تخم گذاشته شده توسط هر فرد ماده در هر روز در شاهد و تیمارهای اسطوخودوس و مرزنجوش معنیدار (P<0.01) بود (جدول .(2 این نتایج نشان میدهد که حشرات کاملی که در مرحلهی تخم در معرض غلظتهای زیرکشندهی مرزنجوش قرار گرفتند، میزان تخمریزی در آنها کمتر از شاهد و اسطوخودوس بود. میانگین تعداد تخم بارور گذاشته شده توسط هر فرد ماده در هر روز در شاهد و تیمارهای اسطوخودوس و مرزنجوش نیز معنیدار بود (P<0.01) (جدول .(2 نتایج نشان داد که اختلاف معنیداری بین شاهد و تیمارها وجود داشت و اسانسها

45 مدیریت آفات کشاورزی، جلد 1، شماره 2، پاییز 1393

سبب کاهش تعداد تخم بارور گذاشته شده در هر روز ناخالص تولیدمثل (GRR) که نشان دهندهی تعداد کل
شدند. میانگینهای سنی زادآوری ناخالص بین مادههای تولید شده توسط یک ماده در طول عمر میباشد
اسطوخودوس و مرزنجوش معنیدار نبود .(P>0.05) در شاهد و تیمارهای اسطوخودوس و مرزنجوش به ترتیب
میانگینهای سنی باروری ناخالص، زادآوری ناخالص، 27/94 ، 18/68 و 18/31 ماده بر ماده بر نسل بود.
زادآوری خالص، باروری خالص و میانگین سنی تفریخ در مقایسه میانگینها نشان داد که بین تیمارهای
جدول 2 نشان داده شده است. اختلاف در میانگینهای اسطوخودوس و مرزنجوش اختلاف معنیداری وجود ندارد
سنی زادآوری ناخالص، زادآوری خالص، باروری خالص و (P>0.05) و هر دو سبب کاهش یکسان این پارامتر شده-
میانگین سنی تفریخ بین شاهد و تیمارها معنیدار بود. اند (جدول .(3 مقادیر نرخهای خالص تولیدمثل (R0) در
شاهد و تیمارهای اسطوخودوس و مرزنجوش به ترتیب
پارامترهای رشد جمعیت پایدار 19/63، 9/88 و 10/89 بود. در این پارامتر اختلاف شاهد
تاثیر غلظت زیرکشنده روی پارامترهای رشد با اسطوخودوس و مرزنجوش معنی دار و اختلاف بین دو
جمعیت پایدار نظیر نرخهای تولیدمثل، نرخهای رشد و اسانس غیرمعنیدار بود (P>0.05) (جدول.(3